در مورد شهر انبارالوم سه نظريه متفاوت وجود دارد:
– نام روستا ، انبارعلوم بوده (بدليل وجود علماي بزرگ و چهره هاي ديني و تدريس علوم ديني و معارف توسط روحانيون بزرگ اهل تسنن)
– بنا به نظريه دوم ، اسم آن انباراّلّمّ بوده، زيرا ظلم و ستم شاهان و خوانين گذشته مخصوصاً در دوره پهلوي ، مردم دائماً در رنج و درد و متالم بودند و اين اسم يادآور خاطره اي ناخوشايند و تلخ از آن دوران است.
– بنا به نظريه سوم ، نام آن انبارالوم بوده، انبار يعني محل ريختن و نگهداري و انباشتن غله است و الوم يعني گذرگاه و معبر. بنابراين به معني گذرگاهي که محل نگهداري غله مي باشد.
البته گفتني است که نظريه سوم به حقيقت نزديکتر است.
موقعيت جغرافيايي
شهر انبارالوم دقيقاً در فاصله 50 کيلومتري شمال گرگان و در 25 کيلومتري شمال شرق شهرستان آق قلا قرار گرفته و از نظر تقسيمات کشوري تابع شهرستان آق قلا است. بنا بر اعلام سازمان مديريت و برنامه ريزي استان در سال1380 داراي 8575 نفر جمعيت مي باشد. اين شهر در حاشيه شمالي رودخانه گرگان قرار گرفته و امتداد آن تا مرز کشور ترکمنستان بيابان و دشت، صحرا است و مردم آن به کشاورزي و دامپروري اشتغال دارند.
– شناخت شهر
1-2- ويژگيهاي طبيعي و جغرافيايي
شهر انبارالوم براساس آخرين تقسيمات سياسي و اداري، در شهرستان آق قلا، بخش وشمگير و در دهستان مزرعه شمالي واقع شده است. اين شهر مرکز بخش و دهستان مي باشد.
شهر انبارالوم طبق مصوبه هيأت وزيران مورخه 1/7/1380 به شماره 31589/ ت 248475 از روستابه شهر ارتقاء يافت.
شهر انبارالوم در عرض جغرافيايي 37 درجه و 7 دقيقه شمالي و 54 درجه و 35 دقيقه طول شرقي استقرار يافته است. ارتفاع اين شهر از سطح دريا به طور متوسط برابر 9 متر مي باشد.
اين شهر در محدوده اي هموار و دشت قرار يافته است. رودخانه گرگانرود در سمت جنوب شرق، درياچه سد وشمگير در 10 کيلومتري غرب شهر و درياچه اينچه در فاصله 15 کيلومتري شمال شرق شهر قرار گرفته است. شيب عمومي شهر از شمال به جنوب مي باشد. اين شهر در فاصله 25 کيلومتري شهر آق قلا و 50 کيلومتري شهر گرگان استقرار يافته است.
2-2- ويژگيهاي اقليمي
جهت بررسي ويژگيهاي اقليمي شهر انبارالوم از ايستگاه هواشناسي مزرعه نمونه استفاده شده است. اين ايستگاه در عرض جغرافيايي 37 درجه و 7 دقيقه شمالي و 54 درجه و 34 دقيقه طول شرقي استقرار يافته است. ارتفاع متوسط از سطح دريا 5 متر مي باشد.
دما
براساس آمار 2000-1987 ايستگاه هواشناسي مزرعه نمونه، متوسط درجه حرارت سالانه اين ايستگاه برابر 7/21 درجه سانتيگراد ميباشد. متوسط درجه حرارت سردترين و گرمترين ماه سال به ترتيب برابر با 7/6 و 4/28 درجه سانتيگراد در دي و مرداد ماه ميباشد.
متوسط درجه حرارت حداکثر برابر 7/23 درجه سانتيگراد مي باشد. بيشترين و کمترين متوسط حداکثر دما در تير (8/34 درجه سانتيگراد) و دي ماه (9/12 درجه سانتيگراد) مي باشد.
متوسط درجه حرارت حداقل برابر 3/11 درجه سانتيگراد مي باشد. کمترين و بيشترين متوسط دما به ترتيب برابر 4/1 و 9/21 درجه سانتيگراد مي باشد.
بارش
متوسط بارش سالانه ايستگاه مزرعه نمونه طي دوره 2000-1987 برابر 3/357 ميليمتر گزارش شده است که بيشترين بارش ماهانه طي دوره مذکور به اسفندماه با 0/53 ميليمتر و کمترين ميزان مربوط به تيرماه با 9/7 ميليمتر مي باشد.
بيشترين و کمترين بارش سالانه مربوط به سالهاي 1987 و 1998 به ترتيب برابر437 و 236 ميليمتر مي باشد. بيشترين و کمترين تعداد روزهاي داراي بارندگي مربوط به اسفند با 9 روز و خرداد، تير، مرداد با 3 روز مي باشد. متوسط تعداد روزهاي بارندگي سالانه 62 روز مي باشد.
رطوبت نسبي
مطابق اطلاعات اخذ شده از ايستگاه هواشناسي مزرعه نمونه متوسط رطوبت نسبي سالانه 76 درصد و حداکثر و حداقل رطوبت نسبي سالانه به ترتيب برابر 89 و 63 درصد مي باشد.
حداکثر مطلق رطوبت نسبي مربوط به ماههاي آذر و دي ماه با 94% و حداقل مطلق مربوط به خرداد با 51 درصد مي باشد.
تعداد روزهاي يخبندان
برمبناي اطلاعات مأخوذه از ايستگاه هواشناسي مزرعه نمونه، بطور متوسط طي دوره 2000-1987 تعداد روزهاي همراه با يخبندان حدود 25 روز مي باشد که بيشترين آن در ماههاي زمستان بخصوص در دي ماه بوده است.
زمين شناسي
منطقه خزر از ديدگاه زمين شاختي در زون البرز قرار مي گيرد که در آن راندگيهاي طويل باراستاي شمال خاوري ـ جنوب باختري و شمال باختري ـ جنوب خاوري وجود دارد.
برخي از گسله ها جنبا بوده در نتيجه حرکات رخداده در امتداد آنها زمين لرزه هاي دهشت باري روي داده است. از جنوب اين منطقه گسل خزر که گسله اي لرزه زا مي باشد به درازاي بيشتر از 600 کيلومتر راستاي خمدار E-W با شيب به سوي جنوب که در حد فاصل ميان رشته کوههاي البرز و دشت کرانه اي مازندران قرار دارد عبور مي نمايد.
براساس پهنه بندي خطر نسبي زمين لرزه اين شهر و پيرامون آن در پهنه با خطر نسبتاً بالا جاي مي گيرد.
3- ويژگيهاي اجتماعي و جمعيتي شهر
1-3- تاريخچه و سابقه سکونت
سابقه سکونت شهر انبارالوم به 200 سال پيش بر مي گردد. سکونت خانوارهاي دامدار و برپاکردن آلاچيق هاي خود در کنار هم تشکيل روستايي به نام انبارالوم را دادند در آن زمان اين روستا تنها محل ييلاق دامداران بوده و زمستانها آلاچيق هاي خود را جمع مي کردند، به مرور زمان با احداث آلونکهاي چوبي و گلي در اين روستا سکونت دائم يافته اند.
وجه تسميه انبارالوم برگرفته از فرهنگ، هويت و شرايط زيست محيطي بوده است سه نظريه متفاوت درمورد نام اين شهر وجود دارد.
نخست اينکه عده اي اعتقاد دارند نام اين شهر انبارعلوم بوده و آن به دليل وجود علما و روحانيوني چون (ناز محمد آخوند توماج، حاج غفور آخوند کم، قره ملا توماج) بوده است.
نظريه دوم اين است که حکومت ستم شاهي رژيم پهلوي که ظلم و ستم فراواني را بر اين روستا تحميل مي کردند و يادآور و رنج بوده اند،به همين دليل نام روستا را انبارالم ناميده اند
نظريه سوم اينکه نام انبار برگرفته از محل نگهداري انباشتن غله ميباشد و الوم يعني گذرگاه و آبخشور رود، جايي که دامداران احشام خود را جهت سير آب کردن از طريق الوم به لب رودخانه مي آورند و کليه محصولات کشاورزي خود را در انبارهاي زميني با پوشش کاه و خاک در کنار الوم دفن مي کردند به همين جهت اين شهر به نام انبارالوم يعني الومي که انبار دارد معروف شده است.
2-3- زبان، دين و مذهب
زبان مورد تکلم ساکنان شهر ترکمني و سيستاني مي باشد. به لحاظ دين، ساکنان شهر مسلمان و به لحاظ مذهب، جمعيت ترکمن سني و جمعيت سيستاني شيعه مي باشند.
3-3- وضع سواد
براساس سرشماري سال 1375 از 4806 نفر جمعيت 6 ساله و بالاتر اين شهر، 9/75 درصد باسواد بوده اند که اين نسبت در بين مردان و زنان به ترتيب 8/83 درصد و 67 درصد بوده است لذا جمعيت بي سواد اين شهر 1/24 درصد بوده که اين نسبت نيز در بين مردان و زنان به ترتيب معادل 2/16 درصد و 33 درصد بوده است.
جمعيت شهر انبارالوم در سال 1385برابر 7258 نفر با تعداد 1220 خانوار مي باشد. شهر انبارالوم در طي دوره هاي مختلف مهاجر پذير بوده است.
متوسط نرخ رشد طبيعي شهر 9/1 درصد مي باشد و بعد خانوار در طي سالهاي 65 و 75 و 1385 به ترتيب معادل6/6 ، 2/6 و 9/5 بوده است که بيانگر نرخ رشد طبيعي بالا و مهاجرت مي باشد.
براي پيش بيني جمعيت عواملي از قبيل ارتقاء يافتن شهر انبارالوم از روستا به شهروهمچنين از مرکز دهستان به مرکز بخش، در نظر گرفتن امکانات خدماتي، رفاهي و اداري،رشد شاخصهاي بهداشتي و درماني، کنترل باروري و ساير عوامل اجتماعي، اقتصادي و همچنين متوسط نرخ رشد در طي دوره هاي مختلف در نظر گرفته شده است.
4- ويژگيهاي اقتصادي شهر
1-4- وضع فعاليت
براساس نتايج حاصله از سرشماري عمومي نفوس و مسکن سال 1375، ميزان اشتغال و بيکاري جمعيت 10 ساله و بيشتر ساکنان اين شهر به ترتيب برابر با 9/32 درصد و 3/1 درصد بوده است.
ميزان اشتغال در بين مردان و زنان اختلاف فاحشي دارد به طوريکه در سال مذکور نسبت شاغلين به جمعيت 10 ساله و بيشتر به ترتيب معادل 58 و 8/3 درصد بوده است.
2-4- اشتغال و بخشهاي عمده اقتصادي
برپايه نتايج حاصله از سرشماري سال 1375 از 1340 نفر شاغل، تعداد801 نفر در بخش کشاورزي(8/59 درصد)، 178 نفر (3/13 درصد) در بخش صنعت و معدن و 360 نفر (9/26 درصد) در بخش خدمات مشغول فعاليت بوده اند.
براساس مطالعات ميداني و بررسي هاي صورت گرفته، از 1710 نفر شاغل در سال 1385، در بخشهاي عمده اقتصادي (کشاورزي، صنعت و معدن و خدمات) به ترتيب 6/58 ، 2/14 ، 2/27 به خود اختصاص داده اند.
وسعت اراضي باغي اين شهر 30 هکتار باتوليد 27 تن در سال واراضي زراعي 10842 هکتار مي باشند. زراعت در اين شهر به صورت ديم و آبي صورت مي گيرد. تعداد واحدهاي بهره برداري از اراضي ديم بيشتر از اراضي آبي مي باشد و محصولات زراعي اين شهر شامل گندم، جو، پنبه و محصولات باغي شامل اوکاليتوس و زيتون مي باشد.
دامداري
دامداري در اين شهر از رونق چشمگيري برخوردار است به طوريکه بعد از زراعت فعاليت اصلي ساکنين را تشکيل مي دهد. براساس اطلاعات مأخوذه از مديريت جهاد کشاورزي شهرستان آق قلا اين شهر داري 13687 رأس گوسفند، 1233 رأس بز ،2001 رأس گاو ، 168 نفر شتر ، 9 رأس اسب و 2500 قطعه طيور خانگي مي باشد. تعداد واحدهاي بهره برداري برداي گوسفند، 425 واحد و تعداد مرغداريهاي گوشتي 8 واحد باتعداد 447000 قطعه مرغ مي باشد.
منابع آب کشاورزي
اراضي کشاورزي از طريق سد وشمگير و 10 حلقه چاه عميق مشروب مي شوند. آب سد وشمگير از طريق شبکه آبرساني به اراضي زراعي منتقل مي گردد.
صنعت و معدن
در شهر انبار الوم سه واحد کارگاه صنعتي فعال مي باشد که در زمينه فعاليتهاي صنعتي نظير تجهيزات و لوازم لوله کشي گاز و بلوک زني فعاليت مي نمايند، همچنين شاغلين در صنعت دستي فرشبافي و زير مجموعه هاي وابسته به آن مشغول فعاليت مي باشند.
در اين شهر 4 شرکت تعاوني که سالانه 3600متر مربع فرش ،150مترمربع پلاس و 500متر مربع نمدتوليد مي کنند به فعاليت مي پردازند.
خدمات
بر پايه مطالعات ميداني، در اين شهر 210 واحد انواع واحدهاي خدماتي ـ تجاري در قالب صنوف مختلف فعال هستند که واحدهاي خوار و بار فروشي با 84 واحد ، تعميرگاه اتومبيل هاي سبک و موتور سيکلت با 11 واحد و مصالح ساختماني با 12 واحد بيشترين تعداد را به خود اختصاص داده اند.
شاغلين در اين بخش به غير از واحدهاي تجاري در واحد هاي آموزشي ،اداري وانتظامي مشغول فعاليت مي باشند.
3-4- پيش بيني نقش اقتصادي شهر
بررسيهاي انجام شده از جمعيت شاغل شهر انبار الوم در سال 1385 حاکي از آن است نقش اقتصادي شهر، بخش کشاورزي مي باشد.شاغلين اين بخش 6/58 درصد از جمعيت شاغلين را به خود اختصاص داده اند.
سهم شاغلين بخش صنعت و معدن و خدمات به ترتيب معادل 2/14 و 2/27 درصد مي باشد. براساس پيش بيني هاي انجام شده تعداد کل شاغلين شهر در سال 1395 برابر 2230 نفر خواهد بود که در مقايسه با شاغلين شهر در سال 1385 به لحاظ نسبي افزايش 5/0 درصدي خواهد داشت.
پيش بيني مي شود باتوجه به محوريت بخش کشاورزي به عنوان فعاليت پايه و با قابليت نسبتاً مناسب و همچنين وجود سد وشمگير به عنوان منابع آب تأمين کننده اراضي کشاورزي و ساماندهي شبکه آبرساني، اين بخش در طي افق طرح به عنوان بخش غالب اقتصادي مطرح خواهد بود.
