امروزه، باتوجه به عواملی نظیر افزایش چشمگیر جمعیت، رشد روزافزون بیکاری، تورم های پی در پی اقتصادی و پیچیده شدن اقتصادهای بزرگ و بین المللی، مسلما نمیتوان از سیستم های اقتصادی کهنه در جوامع امروزی استفاده کرد و تکیه بر روش های قدیمی توسعه ی اقتصادی، مناسب شرایط و فرصت های نوین جهانی نخواهد بود. جمله ی معروفی وجود دارد که اینچنین می گوید : "موفق شدن آسان، اما موفق ماندن دشوار است."

جوامع پیشرفته ی امروزی، نظیر کشورهای حوزه ی اقیانوس آرام و کشورهای غرب اروپا، روش های جدیدی  را برای توسعه ی اقتصادی در شهرها، بنیان نهاده اند. یکی از این روش ها، روآوردن این جوامع به  فرآیند گردشگری شهری است.

گردشگری شهری، گونه ی جدیدی از گردشگری است که در درون شهرها، بخصوص شهرهای بزرگ و صنعتی، صورت می پذیرد. عوامل بسیاری در جذب گردشگران به این شهرها دخیل است؛ هرچند این واقعیت را باید درنظر داشت که حدود 40 درصد گردشگرانی که جذب شهرهای بزرگ می شوند، گردشگران تجاری هستند که با هدف تجارت وارد شهرها شده و درحین فعالیت های خود، جذب جاذبه های گردشگری می شوند.

یکی از عوامل مهم در جذب گردشگران به شهرها، جشنواره ها و اتفاقاتی است که به طور خاص، در این شهرها رخ داده و برگزار میشود. این اتفاقات میتواند تنها برای یک بار رخ دهد و یا حالت سلسله ای داشته و چندین بار اتفاق بیفتد. شرکت در این جشنواره ها و وقایع، بازدید از جاذبه های گردشگری و استفاده از خدمات این صنعت را به همراه خواهد داشت که نقش رستوران ها و بازارهای خریدی که در نزدیکی محل اقامت گردشگران و یا محل برگزاری جشنواره ها و وقایع، احداث شده اند، از سایر جاذبه ها و خدمات، برجسته تر است.

عامل دیگری که نقش مهمی در جذب گردشگران به شهرها دارد، جلوه ی تاریخی شهرهاست؛ بسیاری از گردشگران و درواقع محققان و علاقمندان آشنایی با فرهنگ های مختلف، تمایل زیادی به کشف تاریخچه ی شهرهای بزرگ، روحیات مردم این شهرها، فرهنگ اینگونه جوامع، روند توسعه و پیشرفت و چشم اندازهای بکر و تاریخی آنها دارند. سفر به این شهرهای بزرگ و درک مناظر مصنوع و طبیعی این شهرها، بخصوص شهرک های قدیمی و دست نخورده، کمک زیادی به درک روحیات مردمان این مناطق میکند.

جاذبه های تفریحی و سرگرم کننده، عامل دیگری است که گردشگران تفریحی بسیاری را جذب شهرهای بزرگ میکند. مردمان امروزی، سلایق متفاوتی با نسل های قبل دارند که ناشی از پیشرفت علم و تکنولوژی و قرار گرفتن در زندگی ماشینی و دیجیتالی است. این سلایق با توجه به تفاوتشان با سایر نسل ها، انگیزاننده ها و نیازهای متفاوتی را بوجود می آورند که شیوه ی پاسخگویی به این نیازها نیز متفاوت است؛ امروزه، شهرهای بزرگ، با فراهم آوردن امکانات تفریحی وسیع و مدرن، محل جذب بسیاری از این سلایق شده اند. از جمله ی این تفریحات میتوان به شهربازی های بزرگ و پیشرفته، فواره های بزرگ آب و پارک های آبی، سینماهای چندبعدی با امکانات خاص، رستوران های مبتکرانه نظیر رستوران های زیرآبی یا فضایی، موزه های موضوعی با امکانات خاص و ... اشاره کرد.

یکی از موضاعات مهمی که شهرها در جذب گردشگران باید به آن توجه کنند، نحوه ی برخورد و مهمان نوازی ساکنان بومی است؛ مقامات اداری و دولتی شهرها باید علاوه بر فراهم نمودن زیرساخت های مادی عظیم شهری جهت پذیرش گردشگران، در پی ارتقاء کیفیت زیرساخت های فرهنگی نیز باشند. تمام مردمان یک شهر، چه آنهایی که بطور مستقیم در مشاغل این صنعت فعالیت میکنند و چه سایر مردمان، باید مانند یک مسئول گردشگری برخورد نمایند. تمامی لبخندها، کلمات، نگاهها و در کل برخوردها، در حافظه ی گردشگران خواهد ماند و بعدها باعث جذب دوباره ی آنها و اطرافیانشان و یا دفع آنها خواهد شد.

آنچه از این نوشته ها برمی آید این است که، امروزه گردشگری شهری، نقش مهمی در توسعه ی پایدار اقتصادی شهرها دارد که توسعه ی پایدار صنعت گردشگری را نیز به همراه دارد؛ اما دستیابی به اهداف وسیع راه اندازی آن، نیازمند زیزساخت های کلان شهری و فرهنگی است که سرمایه ی زیادی را می طلبد. بازدهی این سرمایه، به فنون و شگردهای خاصی نیازمند است که برنامه ریزان گردشگری شهری را به یاری می طلبد. این شیوه ی نوین گردشگری، نیازمند برنامه های درازمدت، با چشم اندازهای وسیع می باشد و در ادامه، نیاز به نوعی بازاریابی قدرتمند و برنامه های توسعه ای دارد که متخصصان بیشماری در این زمینه ها را می طلبد.

امیدواریم که روزی صنعت گردشگری کشور عزیزمان نیز به جایی برسد که تکیه ی اقتصاد آن، به جای درآمدهای نفتی و سایر درآمدهای تمام شدنی، بر درآمدهای غیر نفتی و توسعه پذیر، نظیر گونه های مختلف گردشگری، باشد. انشاالله.

                                                                                 نوشته شده توسط: مریم طیبی خرمی

 References:

1. Law, Christopher. 2002. Urban Tourism: The Visitor Economy and the

Growth of Large Cities. London: Continuum.

2.2006 Baltimore Area Convention and Visitors Association (BACVA):

http://www.baltimore.org/media/media_pr_092205.html

3. Law, C.M. Urban tourism: Attracting visitors to large cities

4. Berg, L. van den; Borg, J. van der; Meer, J. van der . Urban tourism: performance and strategies in eight European cities.