تاريخ را تکرار شدني مي‌دانند. اما اين تعريف تنها معطوف به وقايعي است که در گذشته رخ داده و شامل خاطره‌هاي ثابت و ماندگاري که در برهه‌اي از زمان ايجاد يا احداث شده اند نمي‌‌شود. تکرار آنها، نگاهباني و حفاظت از آنها است.
مدت‌ها است که کارشناسان ما را از خطراتي جدي در خصوص يادگارهاي به جاي مانده از تمدن‌هاي باستان آگاه کرده‌اند در حالي اين صداي بلند به تازگي به گوشمان خورده است. اين نگراني که سال‌ها دغدغه اصلي آنها بوده، نابودي و ناپديد شدن آهسته بسياري از مناطق طبيعي و فرهنگي جهان است که آنها را ميراث جهاني مي‌خوانيم. صحبت در باره خطرات در برگرفته برخي از اين بناها همچون سخنان پزشکي است که هيچ جوابي براي درمان بيمار خود ندارد. سخني که با يک جمله " او رفتني است" به پايان مي‌رسد. در اين گزارش مجموعه‌اي از مناطقي مورد بررسي قرار گرفته اند، که به عقيده برخي نياز به عيادت آخر دارند زيرا اميدي به ماندگاري آنها نيست.
1_بابل، عراق:
اين روزها به جز تپه‌هايي از خانه‌ها خشتي ويران شده و تلي از جلگه سرسبز عصر بين‌النهرين، چيزي از شهر باشکوه و پر زرق و برق بابل باقي نمانده است. از يک‌سو، اين شهر که يکي از شهرهاي ناميده شده در انجيل به شمار رفته و از اهميت ويژه‌اي نزد مسيحيان برخوردار است، طعمه آتش‌هاي افروخته از جنگ شده و از سوي ديگر توسعه‌هاي معماري و اقتصادي از هرطرف به آن حمله‌ور شده است. براي تماشاي اين شهر درنگ نکنيد، زيرا تضميني براي بقاي آن در دهه‌هاي آتي وجود ندارد.
2_فنوي پارک، آمريکا:
فنوي پارک، که تقريباً در هيچ کجاي اروپا شناخته شده نيست، استاديوم يا خانه خصوصي تيم بيس بال بوستون رد ساکس است. اين استاديوم که در سال 1912 تأسيس شده قديمي‌ترين استاديوم بيس‌بال آمريکا نيز محسوب مي‌شود. اگر چه مقامات اين استاديوم يکي دوبار تصميم بر تغيير اين استاديوم به ورزشگاهي مدرن‌تر کردند اما طرفداران هميشه مانع از عملي شدن اين تصميم شدند. هنوز هم صندلي‌هاي چوبي و اسکوربورد دست‌نويس آن پابرجا بوده و تاکنون جايگاهي در طرح‌هاي بازسازي آن نداشته‌اند.
بهتر است پيش از آنکه اين استاديوم به ورزشگاهي کسل‌کننده تبديل شود سري به آن زد.
3_شهر ممنوعه (گوگونگ)، چين:
اين مجموعه وسيع در مرکز شهر پکن قرار دارد و بيش از 500 سال قدمت دارد. سالانه بيش از هفت ميليون نفر از اين شهر ديدن مي‌کنند که اکثر آنها را چيني‌هاي مشتاق به تاريخ باستان و هويت ملي خود تشکيل مي‌دهند. با اين وجود، دولت چين که علاقه زيادي به شناخت ملت اين کشور به تاريخ خود دارد، سرمايه کافي براي بازسازي کامل آن در اختيار ندارد. از اينرو هربار بخشي از مجموعه تعطيل شده و مورد مرمت و بازسازي قرار مي‌گيرد.
4_رودخانه کوتناي، آمريکا:
اين رودخانه که از شاخه‌اي فرعي به رودخانه کلمبيا مي‌ريزد، از بريتيش کلمبيا سرچشمه گرفته و به مونتانا و آيداهاو سرازير مي شود. اين روزها ساخته شدن چندين سد در نقاط مختلف رودخانه خسارات زيادي به مرداب‌ها و تالاب‌هاي رودخانه در منطقه آيادهو که توقفگاه اصلي پرندگان مهاجري همچون غازهاي وحشي بوده، وارد کرده است.
علاوه بر سدها، توسعه‌هاي کشاورزي نيز خسارت‌بار بوده‌اند. از نکات مثبت به وجود آمده طي سال‌هاي اخير تغييرات جزيي است که با همکاري سازمان حراست از طبيعت و شرکت‌هاي محلي و نيروهاي مردمي در خصوص حفاظت از تالاب‌ها صورت گرفته است.
5_خيابان سبز کوچک، انگلستان:
"کوچک" شايد يگانه نام برجسته‌اي باشد که مي‌توان براي اين خيابان لندني در نظر گرفت. خياباني که در يکسوي آن هشت خانه و در ضلع ديگر آن يک خانه قرن هجدهم قرار دارد. اين خيابان که زير آتش دو جنگ جهاني بدون تغيير و سالم ماند،اينروزها گرفتار تصميم‌هاي ناعاقلانه مقامات محلي شده است. پر واضح است که شهر لندن نيز همچون بسياري ديگر از شهرهاي جهان مصون از انبوه‌سازاني نيست که هر سانتي‌متر مکعب آزاد از فضاي شهر را فداي پارکينگ‌ها و فروشگاه‌هاي خود مي‌کنند، با اين وجود، علت اصلي تخريب اين خيابان ساخت و سازها نيست، بلکه تحمل حرکت روزانه ماشين آلاتي سنگين است که هر روزه از خياباني با عرض 5/2 متري آن عبور مي‌کنند.
6_جزيره لردهو، استراليا:
اين جزيره کوچک که در 600 کيلومتري شرق استراليا قرار دارد جنگل‌هاي گرمسيري زيرخط استوا است که گونه‌هاي خاص و نادري از حيوانات و پرندگان در آن زندگي مي‌کردند. زيرا با ورود انسان به اين منطقه در سال 1788 بيش از نيمي از گونه‌هاي ثبت شده پرندگان آن از بين رفت. علاوه بر آن شکارهاي بي‌رويه، بيماري و وارد کردن حيوانات شکارچي به جزيره نيز عامل ديگري براي انقراض پوشش جانوري جزيره لردهو شده است.
اين روزها 350 سکنه جزيره تلاش زيادي براي تميز نگاه داشتن آن مي‌کنند. حال، تهديد عمده اين جزيره را آلودگي‌هاي نفتي و شيميايي دريا و هواي آن تشکيل مي‌دهد.
7_منطقه حفاظتي سلطنتي ميکوآکان، مکزيک:
پروانه‌هاي ملکه به آب و هواي سرد، مرطوب و آلوده بسيار حساسند، به همين خاطر اين موجودات به توقفگاهي مطمئن و پايدار در طول مهاجرت طولانيشان از زمستان‌هاي سرد کانادا به آب و هواي گرم مکزيک، نياز دارند. ميکوآکان، يکي از دلپذيرترين مناطق مورد علاقه آنها است که اين روزها اندک‌اندک رو به ويراني است. مخصوصاً توسط مکزيکي‌هاي فقيري که يا از چوب درختان براي گرم کردن خود استفاده مي‌کنند و يا براي فروش به قطع کردن آنها روي مي‌آورند.
8_تاج‌محل، هند:
تاج‌محل يکي از پرجاذبه‌ترين مناطق گردشگري هند است. سالانه دو تا چهار ميليون نفر از اين بنا بازديد مي‌کنند که 200 هزار نفرشان را گردشگران خارجي تشکيل مي‌دهد. آلودگي هوا باعث شده هيچ وسيله نقليه دودزايي مجوز عبور و مرور در محوطه اين منطقه را نداشته و گردشگران با پاي پياده و يا به وسيله اتوبوس‌هاي برقي از آن ديدن مي‌کنند. با اين وجود، تنفس، عرق و تماس گردشگران به چيزهاي که دست زدن به آنها ممنوع شده، خساراتي بر بدنه ساختمان بنا وارد کرده و از اينرو براي حفاظت از کاخ و مرمت آن، از شمار بازديد‌کنندگان کاسته شده است.
9_جزاير گالاپاگوس ، اکوادور:
گالاپاگوس شبه جزيره‌اي واقع در اقيانوس آرام و نزديک کشور آکوادور است. چارلز داروين زيست‌شناس معروف استراليايي، در اين منطقه اولين نظريه‌هاي تکامل خود را ارائه کرد. اگر چه تماشاي اين بهشت گرمسيري جاذبه‌اي شيرين براي گردشگران شده، اما براي پوشش گياهي و جانوري آن چيزي جز خسارت و نابودي نداشته است.
اين جزيره نيز همچون همنوع استراليايي خود هم از افزايش جمعيت ساکن رنج ديده و هم تمام حيوانات بومي آن طعمه شکارچيان وارداتي از مناطق ديگر شده‌اند.
10_اهرام گيزا، مصر:
شايد اهرام گيزا از معدود بناهايي باشند که شهرتي جهاني دارند. بناهايي که بسياري آنها را ديده‌اند و به همان ميزان از آن شنيده‌اند. رشد جمعيت زائده‌اي جدي براي اين بناها نيز مي‌باشد.
گردشگران بي‌شمار، بي‌ثباتي، رشد بي‌رويه جمعيت در شهر قاهره، افزايش آلودگي هوا در کنار ده‌ها تن آشغال و هجمه انسان‌هاي فقيري که براي به دست آوردن اندکي پول به سرقت از بناها و فروش آنها روي مي‌آورند، چهره‌اي متفاوت به جذابيت اهرام داده است. تمام اين موارد رفته‌رفته تبديل به نابودي اهرام خواهند شد. پس بايد هر چه زودتر به ديدار آنها رفت پيش از آنکه کاملاً ناپديد شوند
سيد محمد برازنده
